منابع و ابزارهای تحقیقات بازاریابی در بستر وب

در این مقاله سعی کرده‌ام تا کاربردی‌ترین ابزارهای تحقیقات بازاریابی که در کشور ما قابل استفاده هستند را در اختیار شما قرار دهم. ابزارهایی که سایت‌ها در اختیار ما می‌گذارند تا محصولات/خدمات خود و یا رقبای خود را بهتر بشناسیم.

با یک سوال شروع می‌کنیم: اصلاً چه نیازی به تحقیقات بازار وجود دارد؟ آیا هزینه‌بر است؟

برای اینکه یک برند یا سازمان موفق باشید، قطعاً شناخت محصولات یا خدمات خود به تنهایی کافی نیست بلکه بایستی از تمامی رقبا و مشتریانی که در حوزه صنعت شما حاضر هستند، مطلع شوید. تحقیقات بازار به طور کلی از جمله مراحل هزینه‌بر در مارکتینگ به حساب می‌آیند اما در این مقاله، سایت‌هایی معرفی شده‌اند که خدمات رایگان هم ارائه می‌دهند!

اگر می‌خواهید به بالاترین سطح موفقیت برسید، باید مشتریان خود و مشتریان رقبای خود را بشناسید. (مشتریان صنعت)

برای به دست آوردن این بینش، سایت‌هایی برای تحقیقات بازار وجود دارند که می توانند نگاهی عمیق‌تر را به شما القا کنند؛ پس این مقاله را تا انتها دنبال کنید.

اما قبل از معرفی سایت‌ها، نگاهی اجمالی به یکی از تعاریف تحقیقات بازار داشته باشیم:

تحقیقات بازار یعنی جمع آوری، تجزیه و تحلیل داده‌ها در مورد موقعیت یک محصول یا خدمت خاص در بازار

Alexa Blog

حال که با کلیات تحقیقات بازار و اهمیت آن آشنا شدیم، به سراغ ابزارها می‌رویم

تحلیل عمومی سایت‌ها

Alexa

یکی از محبوبترین و معروفترین سایت‌های این حوزه، سایت Alexa است. السکا امکان بررسی داده‌ها و اطلاعات سایت‌های رقبا را به شما می‌دهد. به طور مثال بعضی از اطلاعات سایت ورزش3 را از طریق این سایت باهم بررسی می‌کنیم:

همپوشانی مخاطبان

در قسمتی از این سایت می‌توانید همپوشانی مخاطبان خود را با سایت‌های مشابه (رقبای خود) مشاهده کنید. سایت الکسا برای این منظور نمره‎‌ای از 80 درنظر گرفته که هرچقدر عدد به دست آمده به 80 نزدیک‌تر باشد، همپوشانی مخاطبان شما با سایت رقیب بیشتر است.

شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که چرا دومین سایتی که بیشترین همپوشانی را دارد، سایت تماشا است؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.

مشاهده رتبه سایت در ایران و جهان

چرا باید این مورد را چک کنیم؟ به طور مثال اگر شما در صنعت زعفران فعالیت دارید، علاوه براینکه بایستی از حجم فروش رقبای خود مطلع باشید، باید از پیشگام حوزه زعفران در زمینه سایت و محتوا هم اطلاعات کافی داشته باشید تا عقب نمانید!

سایت ورزش 3 هم اکنون در رتبه 252 جهان و چهارمین سایت پربازدید ایران به حساب می‌آید.

مشاهده جریان سایت

اینکه قبل و بعد از سایت شما و یا رقبای شما، مخاطبان چه سایت‌هایی را بازدید کرده‌اند می‌تواند جالب توجه و نشان دهنده لینک‌ها و ارتباط متقابل سایت شما با سایت‌های دیگر باشد.

حال به پاسخ سوالی که در بخش ابتدایی آمد می‌پردازیم؛ چرا دومین سایتی که بیشترین همپوشانی را دارد، سایت تماشا است؟

همانطور که مشاهده می‌کنید دومین سایتی که هم قبل و هم بعد از سایت ورزش3 به آن مراجعه شده است، سایت تماشا است و دلیل آن بارگذاری ویدئوهای ورزش3 روی سایت تماشا است. از طرفی اگر کسی مستقیما به سایت تماشا مراجعه کند، متوجه می‌شود که همه‌ی ویدئوهای ورزش که روی صفحه اصلی هستند با برچسب ورزش3 بارگذاری شده‌اند. می‌توانید نمونه‌ای از این موضوع را در این لینک مشاهده کنید.

این‌ها بخشی از امکانات سایت الکسا بود که ارائه شد. شما با عضویت در این سایت می‌توانید از امکانات بیشتری نیز استفاده کنید.

Google Trends

برای ارزیابی محیط کسب و کار خود، بایستی از کلمات مهم و کلیدی صنعت خود آگاه باشید. برای این منظور می‌توانید از گوگل‌ترند استفاده کنید. این سایت از معدود سایت‌های گوگل به شمار می‌رود که شما می‌توانید به طور خاص کشور ایران را مورد بررسی قرار دهید و به شما این امکان را ‌می‌دهد که از تعداد جستجوی کلمات در موتور جستجوی گوگل مطلع شوید

نکته: باید توجه داشت که تا چه حد می‌توان از این ابزار مناسب برای مقاصد خود استفاده کرد. به مثال زیر توجه کنید:

حدوداً یک ماه پیش بود که به استناد تصویر بالا، مدیر مارکتینگ علی بابا اذعان داشت که با توجه به تعداد جستجوی بسیار زیاد کلمه “علی بابا” نسبت به “اسنپ تریپ”، این آژانس توانسته Brand Awareness بهتری نسبت به اسنپ تریپ داشته باشد. در حالی که با کمک از بخش دیگری از این گزارش، می‌توان در صحت این ادعا تشکیک کرد. در زیر کلمات مرتبط با “علی بابا” و “اسنپ تریپ” را مشاهده می‌کنید.

برای کسب اطلاع بیشتر از این موضوع می‎‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.

---

در ابتدا بیان شد که برای افزایش شانس موفقیت، علاوه بر سایت خود، سایت رقبای خود را نیز باید به خوبی بشناسید. تا بدین جای مقاله سعی شد تا در رابطه با تحلیل رقبا ابزارهایی را به شما معرفی کنم. برای آنالیز و بررسی سایت شخصی خود ادامه‌ی مقاله را مطالعه کنید.

تحلیل سایت شخصی

Google Analytics

این سایت معتبرترین سایت برای ارزیابی داده‌ها و اطلاعات سایت شخصی است. بعد از ثبت نام در این سایت به شما یک کد اسکریپت داده می‌شود که باید آن را در هدر سایت خود کپی کنید و یا کسانی که با گوگل تگ منیجر کار کرده‌اند می‌توانند از این طریق گوگل آنالیتکس را روی سایت خود set کنند.

بسته به سطح گزارش گیری شما، استفاده از گوگل‌آنالاتیکس می‌تواند در عین سادگی بسیار پیچیده باشد. از همین رو به کلیات امکانات این سایت اشاره می‌کنیم.

آمار در لحظه

• آمار اینکه اکنون چند درصد از مخاطبان سایت شما با موبایل سایت شما را باز کرده‌اند یا با لپ تاپ
• آمار در لحظه کاربران فعال در هر برگه
• آمار در لحظه موقعیت جغرافیایی مخاطبان سایت
• و…

مخاطبان

این آمار به کل مخطبان شما اختصاص دارد و می‌توانید در بازه‌های زمانی مختلف آن را بررسی کنید.

• آمارهای دموگرافیک مخاطبان (جنسیت، سن و…)
• علایق مخاطبان شما
• موقعیت مکانی مخاطبان
• تعداد کاربران قدیمی و جدید سایت (هر کاربری که برای بار دوم به سایت مراجعه کند کاربر قدیمی محسوب می‌شود)
• آمار مدل و سیستم عامل‌های دستگاه‌هایی که به سایت شما آمده اند
• و…

جذب

به طور عمومی در این بخش می‌توانید کانال‌های کشش و یا جذب سایت خود را بررسی کنید؛ اینکه کاربران شما به صورت طبیعی (بر اساس SEO) به سایت شما مراجعه کرده‌اند، و یا از طریق لینک‌های ارجاعی در دیگر سایت‌ها، یا مستقیماً دامنه سایت شما را تایپ کرده‌اند یا …

همانطور که در ابتدای این بخش گفته شد، این مطالب بخشی از کاربردهای بسیار زیاد سایت گوگل‌آنالاتیکس به شمار می‌رود.

Hotjar

آخرین سایت که معرفی می‌کنم، سایت هات‌جر است. سایتی که شما می‌توانید به واسطه آن رفتار کاربران سایت خود را ضبط کنید. به عبارت دیگر اینکه کاربر سایت شما نشانگر موس را از کجا به کجا برده و یا بیشتر روی چه اِلمان‌های کلیک کرده است از جمله خدمات ترسناکی (!) است که این سایت به شما ارائه می‌کند. (نحوه set کردن این سایت نیز مشابه گوگل‌آنالاتیکس است)

تحلیل روند جهانی

2_ Statista

این سایت آمارهای بسیار گسترده‌ای را در قالب اینفوگرافی و چارت به شما ارائه می‌کند؛ از شیر مرغ تا جون آدمیزاد! در این سایت برخلاف سایت‌های مشابه اطلاعت خوبی از کشور ایران را می‌توانید کسب کنید. برای مراجعه به این سایت از طریق این لینک اقدام کنید. در زیر به 2 نمونه از این آمارها اشاره می‌کنیم:

3_ Trade map

نکته جالب اما تأمل برانگیز! با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که کشور ایران در زمینه داده‌ها دارد، این اطلاعت به صورت آیینه‌ای از آمار دیگر کشورها به دست می‌آید؛ به طور مثال محاسبه نرخ صادرات پسته ایران به دیگر کشورها از آمار واردات پسته‌ی کشورهای جهان به دست آمده نه اینکه به طور مستقیم نرخ صادرات ایران محاسبه شود.

از معروفترین و پرکاربردترین چارت‌هایی که این سایت در اختیار شما می‌گذارد Bubble chart ها هستند که نمونه آن را در بالا مشاهده می‌کنید. برای توضیح این چارت کشور چین را در نظر بگیرید؛ معنی رنگ، اندازه دایره و جایگاه این دایره نسبت به محور افقی و عمودی در این چارت را به وسیله اطلاعات این کشور با هم بررسی می‌کنیم.

رنگ زرد یعنی رشد صادرات کشور چین به جهان بیشتر از رشد واردات ایران از چین است و این نشانه‌ی خوبی از روند کاهش واردات ایران نسبت به دیگر کشورهای جهان به حساب می‌آید. هر چقدر با کشورهای بیشتری در تعامل باشیم، قدرت چانه‌زنی بیشتری هم خواهیم داشت! (رنگ آبی برعکس این موضوع است)

اندازه دایره به معنی سهم صادرات کشور مذکور در جهان است که با توجه به اینکه کالای خاصی را در این چارت درنظر نگرفته‌ایم، می‌توان به کل کالاها تعمیم داد. (باتوجه به اینکه این موضوع را در این چارت نمی‌توان با عدد مشاهد کرد از توضیحات اضافه صرف نظر می‌کنم)

جایگاه دایره نسبت به محور افقی بیانگر رشد سالیانه صادرات چین به جهان است که حدود 1 درصد در این گزارش نشان داده شده است. فاصله نسبت به محور عمودی نیز بیانگر سهم واردات ایران از کشور چین است که در این گزارش حدود 25 درصد است (یعنی یک چهارم کل واردات ما از چین است)

و در انتها دایره کرم رنگ که به 3 درصد صادرات جهان اشاره می‌کند و مشخص نیست از کجا است، به نکته جالب اما تأمل برانگیز! بر‌می‌گردد. به احتمال زیاد کشور شریک نیز از اطلاعات و داده‌های درست محروم است. (مثلا ممکن است افغانستان باشد)

این یکی از صدها چارتی بود که این سایت معتبر دراختیار شما قرار می‌دهد. اینکه شما به تفکیک می‌توانید آمار کالای مورد نظر خود را در دنیا رصد کنید، اتفاق بسیار خوبی است!

جمع آوری داده

4_ پرسشنامه آنلاین

ایرانی

2_ کافه پردازش: از دیگر سایت‌های ایرانی که امکانات پرسشنامه آنلاین را در اختیار شما قرار می‌دهند، سایت کافه‌پردازش است که علاوه بر امکانات پرس لاین امکان ساخت روابط منطقی بین سوالات ار نیز به شما می‌دهد. به این معنی که مثلا بسته به پاسخ سوال یک، سوال دوم برای شما متفاوت خواهد بود.

3_ پرس‌آل: سایت دیگر سایت پرس‌آل است. این سایت دو مزیت رقباتی برای خود در نظرگرفته‌است. 1- شما می‌توانید در پرسشنامه صدای خود را به عنوان سوال و یا پاسخ ضبط کنید. 2- گزینه‌ای را فعال کنید که مخاطب دلیل انتخاب گزینه را معین کند.

همگی سایت‌های فوق از خروجی‌های اکسل و یا spss بهره می‌برند، طراحی سولات به راحتی انجام می‌شود و بعضاً دارای قالب‌های آماده نیز هستند.

بین المللی

مایل هستم از بین ده‌ها سایت بین‌المللی در این زمینه، دو سایت به شما معرفی کنم. به این دلیل که می‌توانید از نمونه سوالات بین المللی نیز الهام بگیرید. 1- سایت گوگل‌فرم که به نوعی یکی از مراجع اصلی این حوزه به شمار می‌آید و 2- سایت تایپ‌فرم که به دلیل تنوع بسیار زیاد در تم‌ها معروف و محبوب است.

البته هر دو سایت مذکور حداقلِ پشتیبانی از زبان فارسی را دارند.

شما چه سایت‌هایی را برای تحقیقات بازار می‌شناسید؟